لبنانیزه شدن عراق!

وضعیت عراق همچنان بحرانی است. مقتدی صدر در یک گفت‌وگوی تلویزیونی گفت: « برای شهادت در راه اصلاحات در این کشور آماده است و بعد از اینکه ملت حرف خود را آزادانه و خودجوش زدند، گفت‌وگو دیگر هیچ فایده‌ای ندارد.» او این صحبت‌ها را پس از آن بیان کرد که گفته می‌شود که مقتدی صدر از طرفدارانش خواسته بود ساختمان پارلمان عراق را که چندی است به تصرف نیرو‌های این جریان درآمده است را تخلیه کنند؛ این دومین بار است که طرفدارارن صدر اقدام به تحصن در مجلس این کشور می‌کردند.

تظاهرات در عراق پس از فراخوان این روحانی شیعی مخالف تهران در اعتراض به احتمال اثرگذاری ایران بر تشکیل دولت آینده عراق صورت گرفته است و در این میان جریان صدر مدعی است که نیرو‌های موسوم به "چارچوب هماهنگی" (ائتلافی از احزاب شیعه مورد حمایت تهران) با گزینه محمد السودانی، استقلال عراق را به چالش می‌کشند. محمدعلی سبحانی، دپیلمات و مدیرکل خاورمیانه دولت اصلاحات در رابطه با وضعیت فعلی عراق و چالشی که هم اکنون در این کشور وجود دارد به «فراز» می‌گوید: « مسلم است در حال حاضر اختلافاتی در صحنه سیاسی عراق وجود دارد که میان شیعیان این کشور در جریان است یعنی وضعیت فعلی این کشور براساس تفاوت در دیدگاه‌های گروه‌های شیعی به وجود آمده است.» او با اشاره به این موضوع که سیستم حکومتی عراق، شبیه سیستم حکومتی لبنان است، اظهار داشت: «در عراق هم مانند لبنان، نخست وزیر با آرای جمعی نمایندگان انتخاب می‌شود. البته در مورد درستی یا نادرستی این شیوه انتخاب باید بگویم که به صورت کلی و به شخصه با دیدگاه‌های طائفه‌گری مخالف هستم و معتقدم هر نوع انتخابی باید براساس مبنایی از دموکراسی صورت گیرد و نمی‌توان اساس را بر قرار گرفتن در یک حزب، جریان و یا طائفه قرار داد. »

به گفته سبحانی هیچ عنصری بیش از دموکراسی نمی‌تواند در یک کشور موجبات ایجاد وحدت را فراهم آورد و طبیعتا دموکراسی هم نیازمند فرهنگ خاص خود و البته زمان متناسب اجرای آن است .»

وی ادامه داد: «عراق در زمان حکومت بعث و نظام فعلی برپایه نوعی طایفه گرایی فعالیت کرده است اما برای برقراری امنیت در این کشور نیاز است که براساس مؤلفه‌های دموکراسی حرکت کند؛ هر چند که به اعتقاد بنده ما با آن زمان در عراق فاصله طولانی داریم. یعنی تا زمانیکه تک تک مردم عراق منافع‌شان را براساس اجرای مقوله دموکراسی ببینند و گزینه‌های موردنظرشان را هم در همان قالب انتخاب کنند.»

سفیر اسبق ایران در قطر معتقد است دموکراسی این نیست که محمد سودانی نخست وزیر منتخب باشد یا مصطفی کاظمی، جریان صدر باشد و یا حشدالشعبی و یا گروه‌های مختلف دیگری که در جریان شیعه حضور دارند؛ دموکراسی این است که جریانی از دل دموکراسی گروه‌ها و احزاب شیعی که در عراق در حال فعالیت هستند ایجاد شود تا فردی که از بیشترین اقبال برای نمایندگی جریان شیعی و البته تمامی مردم عراق برخوردار است بتواند به عنوان نخست وزیر آینده این کشور انتخاب شود.

وی تصریح کرد: «در حال حاضر عناصر قدرت در عراق، از آنِ جریان صدر و یا گروه حشدالشعبی است. البته مرجعیت عراق و همچنین گروه‌ها و جریانات دیگر شیعی و سنی نیز نقش‌هایی در آن دارند اما عقلایی‌ترین رفتار را مرجعیت عراق و شخص آیت الله سیستانی و جریان همراه‌ ایشان، ایفا کرده‌اند که در موضوعات اختلافی این کشور حضور پیدا نکرده‌اند.»

سبحانی معتقد است: « طبیعی است که باقی گروه‌ها و احزاب عراقی که درعرصه قدرت حضور داشته و نمایندگانی در بدنه قدرت این کشور دارند اختلافاتشان به شکل بارزتری عیان باشد.»

او با اشاره به اظهارات مقتدی صدر و ادعای او در رابطه با دخالت ایران در امور داخلی عراق گفت: « او می‌گوید ما شیعه هستیم اما باید با سیاست‌های عربی هم هماهنگ باشیم. ما شیعه هستیم اما دخالت همه کشور‌ها و البته ایران را بر نمی‌تابیم.»

مدیرکل خاورمیانه دولت اصلاحات ادامه داد: « البته احزاب دیگرعراقی نیز به دخالت‌های کشور‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای هم اشاره می‌کنند اما از جهت آنکه میزان مقبولیت جریان صدر و دیدگاه‌های او در میان شیعیان و سنی‌های بیشتر است حرف‌های او انعکاس بالاتری دارد. »

وی افزود: « مثلاً ملاحظه می‌کنید زمانیکه تقاضای تظاهرات عمومی از جانب صدر مطرح می‌شود برخی از خواسته او استقبال می‌کنند هر چند که معتقدم که او تندروی‌های خاص خود را نیز داشته است و می‌توانست با نشستن پای میز مذاکره با جریانات و احزاب دیگر به حل و فصل نقاط اختلافی بپردازد و وضعیت عراق را از حالت کنونی آن خارج کند.»

سبحانی تصریح کرد: «البته من در مقام قضاوت نیستم که بخواهم بگویم موضع کدام گروه و جریان درست‌تر است و یا کدام حزب عملکرد بهتری دارد اما می‌دانم مشکل عراق تنها با نخست وزیری کاظمی و یا سودانی برطرف نمی‌شود. این کشمکشی است که استمرار پیدا خواهد کرد و متأسفانه همین حالا هم نگرانی‌هایی از جهت بروز جنگ داخلی در این کشور و یا جنگ میان شیعه و شیعه وجود دارد. »

وی اضافه کرد: «این نگرانی همینطور در رابطه با بروز کودتا در عراق هم دور از ذهن نیست اما تصور من این است که شاید با دخالت بزرگان این کشور و یا مرجعیت یک تفاهمی در رابطه با اسامی دیگری که تاکنون برای پست نخست وزیری عراق مطرح نشده‌اند، صورت بگیرد و یک سامان چندساله‌ای در این کشور به وجود آید. »

به گفته این دیپلمات آنچه مسلم است یک جریان شیعی عراقی موافق حضور و دخالت ایران در این کشور نیست که البته از دیدگاه بنده آن‌ها نیز اشتباه می‌کنند چرا که قدرت عراق می‌تواند در ارتباط متناسب و موفق با همه کشور‌ها تعریف شود کما اینکه تا به امروز رابطه دوستانه شیعیان لبنان با ایران نیز در راستای منافع مردم این کشور بوده است.»

وی افزود: «من رابطه نزدیک مارونی‌های لبنان با فرانسه و یا سنی‌ها با عربستان و مصر را نیز در راستای کمک به مردم این کشور می‌دانم و معتقدم در عراق نیز موفقیت زمانی حاصل می‌شود که کشور‌هایی که حضور و نفوذ مردمی در این کشور دارند بتوانند به جای تضاد منافع در رابطه با تجمع منافع مردم عراق به تفاهم برسند. »

سبحانی در ادامه با اشاره به دوران ریاست جمهور‌امیل لحود در لبنان گفت: «در دولت این رئیس جمهور مسیحی لبنان، حریری به نمایندگی از سنی‌ها در جایگاه نخست وزیر و نبیه بری از جانب جامعه شیعیان در مقام رئیس مجلس این کشور حضور داشتند و در این دوران لحود با تمام گروه‌ها و جریانات مختلف لبنانی و البته کشور‌های خارجی ارتباط متناسبی داشت و اگر به فرانسه سفر می‌کرد، به عربستان و مصر و ایران نیز می‌رفت و در راستای منافع لبنان از کمک تمامی کشور‌ها برخودار می‌شد و جالب است بدانید که در همین زمان لبنان موفق شد سرزمین‌های اشغالی خود را از اسرائیل هم پس بگیرد. »

وی افزود: «در دوران ریاست جمهوری‌امیل لحود اقتصاد لبنان تقویت شد و همانطور که اشاره شد در کنار حضور نمایندگانی از جامعه مسیحی و سنی و شیعه در ارکان قدرت، حزب الله نیز به عنوان نیرویی (نظامی) در کنار دولت لبنان حضور داشت و نقش خود را ایفا می‌کرد. »

مدیرکل خاورمیانه دولت اصلاحات تصریح کرد: « این شیوه دولتمداری‌امیل لحود بود که هم با موافقت احزاب و جریانات سیاسی لبنانی و هم قدرت‌های منطقه‌ای همراه بود و معتقدم که شرایط فعلی عراق نیز از جهت حضور جریانات و احزاب سیاسی مختلف، شبیه لبنان است.»

وی اظهار داشت: «با وجود اینکه استمرار نظام طائفه‌گری را در راستای استقرار دموکراسی نمی‌دانم اما معتقدم که جامعه عراق نمی‌تواند بدون توجه به واقعیت‌های نظام طائفه‌گری این کشور کاری انجام دهد؛ متأسفانه نظام‌هایی که با تقسیم قدرت اینگونه تعیین می‌کنند که نخست وزیر حتماً باید از جریان شیعه باشد یا رئیس جمهور سنی مذهب بوده و رئیس مجلس هم از یک جریان و یا طائفه مذهبی و سیاسی باشد نزدیک به دموکراسی نیستند. »

به گفته سبحانی این درحالی است که با استقرار دموکراسی در هر کشوری می‌توان مناسب‌ترین گزینه را مثلاً از دلِ جریان شیعی و یا سنی برای هر سمت و جایگاه برگزید. در این حالت است که شما می‌توانید تناسب و توازن قوا را در این شکل حکمرانی مشاهده کنید و معتقدم زمانیکه تناسب و توازن در قوا وجود داشت حتماً امنیت و تفاهم نیز وجود خواهد داشت و کشور در مسیر توسعه حرکت خواهد کرد. »